Peren, appelen en noten plukken tussen de grafzerken. Niet de meest voor de handliggende plek, maar in het Antwerpse Sint-Fredegandus begraafpark kan en mag je voor eigen gebruik komen plukken. Wel met respect voor de graven en bomen, benadrukt Mark, de man die me rondleidt op de begraafplaats tijdens Open Monumentendag.
Notenbomen tussen de zerken.
Het kerkhof is de oudste, nog bestaande, Antwerpse begraafplaats. Ondertussen wordt er hier niet meer begraven. Het oude gedeelte is geklasseerd, terwijl het overige gedeelte eind jaren negentig omgevormd werd tot park door architect Chris Vermander. Die hield rekening met het karakter en de geschiedenis van de plek.
Mijn gids werkte meer dan 20 jaar op de begraafplaats en is meer dan 30 vrijwilliger bij de heemkundige kring. Een wandelende encyclopedie!
“Ooit stonden er rondom de kerk een paar notenbomen waarvan de opbrengst verdeeld werd onder de armen”, vertelt mijn gids. “We vroegen aan de architect om dit in zijn ontwerp op te nemen.” De architect nam het advies ter harte en uiteindelijk werden er meer dan 100 notenbomen gepland tussen de zerken en langs de paden.
Het laten verwilderen van de planten is een bewuste keuze.
In een uithoek van de begraafplaats kregen oude peren- en appelrassen een plek. Door het slechte weer de afgelopen maanden viel de oogst dit jaar flink tegen. De notenbomen daarentegen hangen vol vruchten.
De jonge fruitbomen dragen dit jaar amper vruchten.
Ook in de rest van het begraafpark lijkt de natuur de overhand te nemen. Klimop overwoekert de graven en vlinderstruiken groeien vrolijk tussen de gebarsten zerken. “Soms halen we de klimop weg, maar eigenlijk is het beter dat we de plant laten groeien”, vertelt Mark. “De plant houdt de vervallen zerken goed samen. Zodra we de stengels weghalen, durven de stenen wel eens uit elkaar vallen.”
Sommige graven zijn in heel slechte staat
De wilde bloemen en vlinderstruiken snoeit men pas na de bloei terug, zodat de bijen en vlinders ervan kunnen genieten. Er leven niet alleen insecten, maar ook grotere dieren zoals egels. Er werd zelfs een mossoort ontdekt dat vooral in de Ardennen groeit en verder niet voorkomt in Vlaanderen.
Wuivende halmen tussen de grafzerken.
Of hoe kerkhoven in de stad een zegen kunnen zijn voor de lokale biodiversiteit!
Tuin in de stad 
Op dit kerkhof staat de voor mij schoonste boom van Deurne: een oude japanse kerselaar. Helaas heeft hij dit jaar de winter niet overleefd: de bloesems bleven weg en er kwamen ook geen blaadjes aan 😦 . Zeer spijtig want hij was zere schoon! Ik fiets hier dagelijks voorbij en ik wist dat allemaal niet! Ik ga er zeker wat noten rapen!
Zonde he 😦 de kerselaar is gepland ter herdenking van de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki wist de gids me te vertellen. De natuur is al met opruimen begonnen: er groeien ineens veel paddestoelen rond de dode boom…
Een mooi kerkhof precies! Veel mooier dan al die uitgeborstelde, gelikte parken. Laat het maar een beetje wilder groeien, vind ik…