Wie op zoek is naar een klimplant die niet alleen mooi is, maar ook werkt als een natuurlijke thermostaat kiest het best voor klimop. Uit onderzoek door de Royal Horticultural Society en de Universiteit van Reading blijkt namelijk dat klimop de meest effectieve plant is om gebouwen te koelen tijdens warme zomermaanden.
De onderzoekers bekeken de effecten van groene muren op de temperatuur en de relatieve luchtvochtigheid in gebouwen. De onderzochte muren waren begroeid met Hedera helix (kleinbladige klimop), Parthenocissus tricuspidata (wingerd) en Pileostegia viburnoides (bladhoudende klimhortensia).
Terwijl de wingerd en klimhortensia de temperatuur van de muur aan de buitenkant met minstens 1°C verlaagden, daalde de temperatuur door de klimop met 5,7°C. Aan de binnenkant zorgde de klimop zelfs voor een daling met 7,2°C. In een hittegolf kan dat het verschil zijn tussen je kapot zweten of het aangenaam warm hebben.
Ook in warmere wintermaanden presteerde Hedera helix het best: de relatieve luchtvochtigheid in het gebouw was 5,7% lager vergeleken met gebouwen waartegen geen klimop groeit. Dat betekent dat gebouwen in de winter minder vochtig zijn.
Heb jij klimop tegen je gevel groeien? Merk je zelf het koelende effect in de zomer?
Dit artikel is een herwerking van een artikel dat ik schreef voor het magazine Stadstuinieren (2021-01).
Afgelopen weekend organiseerde het Ecohuis in Antwerpen klimaatwandelingen in de stad. Tijdens de wandeling in Deurne bezochten we 2 indrukwekkende daktuinen en speelde dit liedje onafgebroken in mijn hoofd.
De eerste daktuin is een echte tuinkamer. Het lijkt alsof je in een ruïne zit waar je kan tafelen, spelen, marshmallows roosteren aan de vuurkorf en genieten van het leven in je tuin. Of ja, ruïne is misschien wat oneerbiedig. Het voelde eerder aan als een Engelse cottage tuin, zo eentje met oude muurtjes, stenen en weelderige borders.
Toen de bewoners het huis kochten, stond er in de tuin een werkhuis. Omdat de bovenste verdieping van het gebouw niet in gebruik was, besloten ze het dak eraf te halen, een muur open te maken en – heel belangrijk – het plafond van het gelijkvloers te verstevigen met nieuwe balken om 28 ton (!) extra gewicht te kunnen dragen.
De intensieve daktuin is ongeveer 70 cm dik, door onder andere een drainagemat, filter en een laag lavasteentjes van 30-40 cm. De eigenaars kozen voor droogteresistente planten in de borders, omdat het er in de zomer heel erg warm wordt tussen de stenen.
Het meest spectaculaire is misschien nog wel de lange loopplank. Die maakt een verbinding tussen de daktuin en het huis, dat ook helemaal bekleed is met gevelplanten.
De geveltuin krijgt 2 keer per dag automatisch water uit de regenput. De overschot van het water loopt terug naar de regenput, zodat er niets verloren gaat.
In de tweede intensieve daktuin wordt minder geleefd en meer genoten van het groene uitzicht. De bewoner vindt groen in de stad erg belangrijk, maar omdat ze zelf geen groene vingers heeft, gebeurde de plantenkeuze door een tuinaannemer en zijn het voornamelijk onderhoudsvriendelijke planten, zoals een beukenhaag die een keer per jaar gesnoeid moet worden.
Water geven verloopt ook automatisch, via een waterdruppelsysteem dat verbonden is met een regenput van 50.000 liter.
De daktuin werd ook tegelijkertijd met de verbouwingen aan het huis gedaan, waardoor er meteen rekening kon gehouden worden met het gewicht en de waterhuishouding.
In de tuin wordt ook amper geleefd. Er zijn wel wandelpaadjes en plekjes om te zitten, maar zelf vindt de bewoner het meestal te warm om in de tuin te vertoeven. In de zomer zorgt het 60 cm dikke dak er wel voor dat haar huis heel fris blijft, zelfs tijdens hittegolven.
Belangrijkste tip als voor voor dit soort daktuin wil gaan: houd hier al van bij de eerste verbouwingen aan je huis rekening mee. Het gewicht van zo’n dak is enorm, dus denk aan extra balken, op welke manier je binnen je plafonds isoleert… Je kan later nog beslissen om de tuin erop te zetten (als je weer moet sparen, bijvoorbeeld…) Want ondanks de flinke klimaatpremie die je als Antwerps stadsbewoner kan aanvragen, kost dit toch een serieuze cent.
Had je tien miljoen, wat zou jij dan doen? Daktuin1 of 2?
Soms mag je schaamteloos voyeur zijn. Tijdens een van de klimaatwandelingen van het Ecohuis bijvoorbeeld. ‘Inspiratie opdoen’ heet dat natuurlijk.
Tijdens de klimaatwandelingen kom je meer te weten over de klimaatpremie van Antwerpen, maar ook wie buiten de stad woont, kan er ideeën stelen rond ontharding, daktuinen, gevelgroen, groendaken, regenwaterhergebruik… Kortom alles om je huis klimaatrobuust te maken.
Een van de wandelingen leidt langs de tuin van het Scoutsgebouw in Antwerpen. Op deze foto uit mei 2016 (!) was de tuin nog in opbouw door vzw Mier
Praktisch: de klimaatwandelingen vinden plaats op zaterdag 5 juni. Er is keuze uit 4 wandelingen, die telkens om 10u en 14u starten. Check het aanbod hier.
Ik heb me in ieder geval al ingeschreven voor de wandeling in Antwerpen Noord (hallo, een serre op het dak??) en Deurne (maar ga ik op dat bruggetje durven lopen?). De aanmeldwebsite zit helaas vol bugs (of lag dat misschien alleen aan mij?), dus volhouden en het lukt je misschien wel bij de derde of vierde poging. Wacht er in ieder geval niet te lang mee, want er is maar plaats voor in totaal 20 personen bij elke wandeling.
Van mos is het geweten dat de plant goed is om het fijn stof uit de lucht te halen. Maar welke mossoort het efficiëntste werkt en hoe je die het beste kweekt, daar is veel minder informatie over te vinden.
Mosman Joachim doet sinds november vorig jaar onderzoek naar de beste kweekmethodes van mos. Universiteit Antwerpen heeft interesse getoond om dit najaar samen te werken rond een onderzoeksproject over de impact van mos op de luchtkwaliteit in de stad.
Mosman Joachim in De Mosfabriek
Twee jaar geleden raakte hij in de ban van mos na een workshop Moslandschappen bij NADA. In het begin trok hij met een plamuurmesje door de straten om mos weg te schrapen voor zijn moswerken. Ondertussen is zijn project uitgebreid met een heuse kwekerij.
Een van Joachims moswerken.
Tijdens zoektochten op industrie- en privé terreinen verzamelde hij, met toestemming van de eigenaar, al 40 soorten mos. Slechts een begin, want er zijn meer dan 670 soorten mos in België alleen al. “Het is een uitdaging om aan 150 mossoorten te komen.” Joachim wil een levende moscatalogus opzetten die mensen kunnen bezoeken.
Haarmos, een van de vele mossoorten in de kwekerij.
Maar Joachim wil niet alleen mos verzamelen. Hij is vooral bezig met onderzoek naar de beste kweekmethodes. Een proces met vallen en opstaan. “Ik heb ondertussen geleerd dat je het irrigatiesysteem moet automatiseren”, zegt hij. “Om goed te groeien, moet mos altijd vochtig zijn en uit direct zonlicht blijven.”
En een kweekplek waar vogels niet binnen kunnen, is ook geen overbodige luxe. De kwekerij is gevestigd in een van de serres van een voormalige sierkwekerij die al bijna 20 jaar leegstond. Merels vinden nu gemakkelijk de weg langs de kapotte ramen. “Ze hebben ondertussen 40 van mijn 50 moswerken vernield”, zegt Joachim.
In de oude serre groeit zelfs een boom…
Hoog tijd dus voor een nieuwe plek. Daarom startte Joachim met een crowdfundingcampagne. Met de opbrengst wil hij een schaduwtunnel en kweektafel aankopen. De schaduwtunnel houdt het zonlicht en de merels buiten en de regen binnen.
Je kan Joachims project een duwtje in de rug geven via een gift op rekeningnummer BE86 7360 3621 8450. Schrijf in de mededeling je naam en familienaam en stuur een mail naar Mosfabriek@gmail.com.
In ruil krijg je:
0,5 euro: high five
15 euro: lidkaart, vrije toegang kwekerijen
25 euro: epoxy kubus met mosplantje in
50 euro: een starterspakket waar je een kokedama mee kan maken
Het project rond tuinstraten in Antwerpen is alvast goed gestart! (lees hier meer als je niet kan volgen) Meer dan 85 straten hebben zich opgegeven om deze zomer een tuinstraat te worden. De nood aan een groenere stad is dus duidelijk!
Een vrolijke geveltuin in de Klappeistraat.
Het was oorspronkelijk de bedoeling dat er 3 straten omgevormd zouden worden tot tuinstraat. Maar Antwerpen Aan’t Woord, de burgerparticipatievereniging die het project begeleidt, is op zoek naar een manier om het enthousiasme van de Antwerpenaren te verzilveren.
Het idee is nu dat 3 straten een intense begeleiding krijgen om hun straat te vergroenen. De andere geïnteresseerde straten zouden bijvoorbeeld tips krijgen om zelf aan de slag te gaan of een rondleiding in de deelnemende straten, uitwisselmomenten…
Om te peilen naar de verwachtingen organiseert Antwerpen Aan’t Woord een eerste info-en overlegmoment op maandag 24 april. Dan gaat men er per wijk/district de resultaten en de strategie bespreken.
Heel veel Antwerpenaren dromen van een groenere buurt. Hoe zien groenere straten er dan uit? Gaat het enkel over gevelgroen? Of ook over bomen, struiken, natuur? Worden er ook groenten of sierplanten gekweekt in straten? Wie onderhoudt al het groen? Zijn deze straten dan ook autoluwer?
Dit jaar krijgen 3 straten in district Antwerpen de kans om een antwoord te verzinnen op deze vragen. Tijdens de zomermaanden mogen ze hun straat vergroenen met de steun van onder andere stad Antwerpen, Ecohuis en Antwerpen aan’t Woord en op kosten van de burgerbegroting.
Het project is tijdelijk, zodat men volop kan experimenteren. Bedoeling is om al doende te leren hoe het is om in een groene straat te leven.
Ben jij een inwoner van district Antwerpen en heb je zin om samen met je buren je straat of buurt tijdelijk om te vormen tot een Tuinstraat? Geef voor eind maart een seintje aan Koen Wynants van Antwerpen aan’t Woord.
Woon je niet in Antwerpen en toch nieuwsgierig naar het project? Via deze blog blijf je uiteraard op de hoogte. Ik ben heel benieuwd naar welke leuke ideeën die er in de Tuinstraten gerealiseerd zullen worden!
Tijdens mijn dagelijkse wandelingen in de buurt (zie hier), kom je wel eens wat tegen. Indrukwekkende geveltuinen bijvoorbeeld. Of wat dacht je van deze geveltuin gone wild?
Zo blijft je huis wel lekker fris in de zomermaanden.
En wat denk je van deze uit de kluiten gewassen wisteria?
Ideaal om onder te schuilen tijdens een regenbui, toch?
Het stond vandaag nog in de krant: steeds meer gezinnen trekken uit Antwerpen weg, op zoek naar het groen. En eerlijk gezegd kan ik ze geen ongelijk geven. Als je vergelijkt met andere grote, buitenlandse steden is Antwerpen maar grauw en grijs.
Vorige week waren we bijvoorbeeld in Berlijn en daar vind je in bijna elke straat wel een klein (of groot) park en zie je overal groene balkons en gevels. Eerder al viel het ons op hoe groen Madrid is of zelfs Londen!
Een van de vele fleurige balkons in Berlijn.
Opsinjoren en Natuurpunt proberen met een nieuwe actie wat meer groen in de Antwerpse straten te brengen. Daarvoor zoeken ze bewonersgroepen in het district Berchem, 2000, 2018 en 2060 Antwerpen die graag een geveltuin willen aanleggen. Er zijn vast wel een paar Antwerpenaren die deze blog lezen, dus maak ik even wat reclame…
Wie mee wil doen, moet 7 andere bewoners uit zijn straat zoeken die ook een geveltuin willen aanleggen. Opsinjoren geeft dan elke bewoner 15 euro voor de aankoop van planten en Natuurpunt levert de (inheemse) planten aan.
Op 30 september is er een infoavond van 19.30u tot 20u in Thomas More, Kronenburgerstraat 62-66, 2000 Antwerpen. Daar geeft de organisatie uitleg over geveltuinen aanleggen, te combineren planten en praktische hindernissen.
Op 21 november worden de planten geleverd en aangelegd. Voor meer info kan je terecht bij Opsinjoren.
Het leukste aan een stad voor de derde keer te bezoeken, is dat je (eindelijk) de toeristische plekken links kunt laten liggen. Geen Puerta del Sol of het koninklijk paleis voor ons deze keer, maar terrasjes doen in Lavapiés en lezen in het gras van park El Retiro. Geen Pradomuseum, maar wel een wandeling in de Botanische tuin ernaast.
De botanische tuin, een plek om uren in rond te lopen.
Madrid me gusta! De Stad van de Bomen (al hoor ik dat Valencia dezelfde titel claimt) en de plek waar een van mijn favoriete mensen in de wereld woont. Hoewel het er in de winter best ‘koud’ kan zijn (of wat Spanjaarden koud vinden met temperaturen tussen 0 en 13°C, watjes), leven de Madrilenen de rest van het jaar voornamelijk buiten.
Een bloementapijt in het Retiropark.
In de zomer klimmen de temperaturen makkelijk over de 30°C. Geen wonder dat de brede lanen en parken vol bomen staan. De beste tijd voor een bezoek is in het voorjaar, wanneer de stad barst van het groen. Heerlijk!
Boulevard aan het Prado, omzoomd met bomen.
Verkoeling vind je bijvoorbeeld in het uitgestrekte Casa de Campo, een park van 17,5 km² (!!) groot ten westen van het centrum. Of in het Retiropark, het Central Park van Madrid. Sinds een paar jaar heeft Madrid ook zijn eigen Ringland: een park bovenop een overkapt stukje ringweg, al is mijn Spaanse vriend maar matig enthousiast. Te weinig bomen, luidt het verdikt… Rotverwend, die Madrilenen.
Hoezo, te weinig bomen? Hier doen we in Antwerpen een (spreekwoordelijke) moord voor.
Hoewel mensen vooral buiten leven, lijkt het (moes)tuinieren in de stad nog maar net in opkomst. Sommige balkons zijn behangen met planten, maar op de meeste staat slechts een airco te draaien.
Een balkonjungle in Lavapiés
En in de hele stad is er nog maar een verticale tuin te vinden. Nochtans kan een plantenmuur in de zomer de nodige verkoeling brengen aan de bewoners. Ik kan me wel voorstellen dat de investering erg hoog is en het onderhoud van zo’n tuin ook niet mis zal zijn.
Een verticale tuin aan Caixa Forum.
De verticale tuin tegenover het Pradomuseum is niet zo indrukwekkend als de geveltuin van musée du quai Branly, maar who cares? Het blijft fascinerend om zo’n plantenweelde te bekijken.
Ook geweldig is de tropische tuin in het treinstation Atocha.
Morgen leid ik je rond in een sympathieke samentuin in de wijk Lavapiés en overmorgen neem ik je mee naar een dakmoestuin in de chicste wijk van de stad.
Zondag 31 mei staat in mijn agenda met uitroeptekens aangeduid (ja, ik ben zo iemand die nog met een groot, papieren exemplaar zeult). Antwerpen viert dan zijn eerste Dag van de Potgrond, die niet zo toevallig samenvalt met de Dag van het Park en misschien wel toevallig met het Jaar van de Bodem.
Vorig jaar beslisten de Antwerpse burgers namelijk voor het eerst wat er met 1,1 miljoen euro moest gebeuren. Er werd onder andere gekozen voor meer groen in de straten en gemeenschapstuinen. Met een deel van het budget startte de stad een campagne op om burgers te inspireren hun buurt te vergroenen. En zie daar: Dag van de Potgrond.
Wat valt er die dag dan te beleven? Volgens de flyer in mijn bus is, als het weer meezit, het Harmoniepark in Antwerpen die dag the place to be. Het park kreeg een grondige opfrisbeurt en wordt dan feestelijk geopend door het Antwerpse districtsbestuur.
Naast de gebruikelijke kinder- en grote mensenanimatie (grime, wafels, muziekparade, …) kan je er zaden en planten kopen op de bloemenmarkt. Wie zelf nog veel zaailingen over heeft, kan ze die dag ook voor een prikje verpatsen op de plantenruilmarkt (wel vooraf inschrijven). En Antwerpenaren kunnen die dag ook gratis potgrond afhalen. Leuk!
Hopelijk krijgen we binnenkort meer groene gevels en kleurige bloembakken te zien in de stad. Meer info is te vinden op deze website van de stad. Misschien tot dan?
Tuin in de stad 