Lichtvervuiling beïnvloedt bijen zelfs overdag

Wereldwijd is bijna 19% van alle landoppervlak (op Antarctica na) blootgesteld aan kunstlicht. Uit een nieuwe Zwitserse studie blijkt dat de invloed van lampen zelfs overdag doorwerkt.

De Zwitserse wetenschappers onderzochten hoe kunstlicht het bestuivingsproces verstoord. Daarvoor plaatsten ze verlichtingspalen in zes graslanden in de Vooralpen. Die graslanden vergeleken ze met zes onverlichte graslanden in dezelfde regio. De onderzoekers gingen na welke insecten welke bloemen bezochten. Dat deden ze voor 21 plantensoorten en 3 bestuiversgroepen: vliegen, bijen en kevers.

De verschillen tussen de verlichte en onverlichte graslanden waren verrassend. In de verlichte graslanden kregen 3 plantensoorten, waaronder moerasspirea en echte valeriaan, opvallend minder bestuivers op bezoek. Wilde peen kreeg als enige plant net meer bezoekers. Bij andere planten veranderde de bestuiversgroep. In verlichte graslanden kreeg de bosooievaarsbek bijvoorbeeld minder vliegen over de vloer, maar meer kevers.

De redenen daarvoor zijn minder duidelijk. Eerder onderzoek toonde al aan dat sommige planten bij kunstlicht minder bloemhoofdjes of minder geuren produceren. Daardoor zijn de planten minder aanlokkelijk voor bestuivers. Dat bestuiving bij bepaalde plantensoorten anders kan verlopen, heeft gevolgen voor de zaadzetting.

Wil je zelf opzoeken hoe erg het met de lichtvervuiling in jouw regio gesteld is? Dat kan je doen op deze interactieve kaart: https://lighttrends.lightpollutionmap.info/ 

Dit artikel verscheen eerder in het magazine Stadstuinieren (2021-03). Een nieuwe editie van het magazine ligt begin december in de krantenwinkel.

Week van de bij

Ik weet niet of het door mijn naam komt, maar ik heb een zwak voor bijen. Ik heet namelijk Bie, een woord dat hier in Vlaanderen ook wel eens synoniem staat voor bijtje.

Helaas hebben de bijen (en hommels) het de laatste jaren erg moeilijk. Wereldwijd melden imkers het verdwijnen van hele bijenpopulaties. Tijd om in actie te komen dus! De Vlaamse Milieumaatschappij heeft daarom 1-5 juni uitgeroepen tot Week van de Bij.

Voor stedelingen is er alvast goed nieuws: bijen floreren beter in de stad dan op het platteland, omdat er hier minder pesticiden gebruikt worden en de bloemen hier veel diverser zijn dan op den buiten.

Bijenhotels (of insectenhotels) zijn de laatste jaren zelfs een echte hype geworden. Maar even belangrijk is het om naast een slaapplek (in de vorm van een bijenhotel of rommelig hoekje) ook voedsel te voorzien voor deze beestjes.

Ik deel met jullie graag een paar veel bezochte planten uit onze tuin:

Topper op dit moment is de ooievaarsbek (geranium macrorrhizum)

Topper op dit moment is de ooievaarsbek (geranium macrorrhizum)

Bijen houden van planten met een eenvoudig bloemetje (in plaats van bijvoorbeeld de vaak gelaagde gecultiveerde soorten) waardoor ze de nectar gemakkelijk vinden. Zo’n ooievaarsbekbloem is wel heel uitnodigend!

Blauwe druifjes in het voorjaar.

Blauwe druifjes in het voorjaar.

Zorg in het voorjaar voor voldoende eten voor de bijen en hommels door bloembollen te planten (bijvoorbeeld blauwe druifjes of krokussen). In het najaar doen zonnebloemen en sedum het erg goed bij de bijen.

Hommels komen vooral op de framboos af.

Hommels komen vooral op onze framboos af.

Kies ook voor zo veel mogelijk inheems planten. Onze bijen en hommels kunnen ze dan sneller herkennen als eten.

Bijen en hommels zijn trouwens helemaal niet agressief, in tegenstelling tot de wesp. Ze voelen zich niet snel bedreigd. Ik ben ooit wel eens door een hommel gestoken, maar dat kwam omdat ik met mijn blote voeten in het gras op een hommel trapte. Tja, dan zou ik ook boos worden.

Ten slotte nog dit: uiteraard is het gebruik van pesticiden zoals Roundup nefast voor de bijenpopulatie. Zonder is gezonder!

Welke bloemen trekken in jouw tuin de meeste hommels en bijen aan?

The Big Five

Er kruipt, vliegt, verzamelt, sluipt wat rond in onze tuin. Tijd om op tuinsafari te trekken! Niet elk beestje laat zich vlot op de gevoelige plaat vastleggen, maar hieronder alvast een selectie. Via deze en deze handige sites heb ik een poging ondernomen om de juiste naam van ieder diertje te vinden. Verbeter me gerust!

hommels

Twee tuin(?)hommels verdiepen zich in de pompoenplant.

verbena bonariensis

Een bijtje hommel snoept van de Verbena bonariensis (ijzerhard)

hooiwagen

De frambozenstruik is de geliefde habitat van de Gewone Hooiwagen (Phalangium opilio)

groot koolwitje

De Verbena bonariensis is heel populair onder alle nectarminnende insecten. Ook dit Groot Koolwitje (Pieris brassicae) lust het wel.

huiskat in de struiken

Een niet zo zeldzame Felis catus zoekt verkoeling onder de struiken.