Twee intensieve daktuinen in Deurne

Afgelopen weekend organiseerde het Ecohuis in Antwerpen klimaatwandelingen in de stad. Tijdens de wandeling in Deurne bezochten we 2 indrukwekkende daktuinen en speelde dit liedje onafgebroken in mijn hoofd.

De eerste daktuin is een echte tuinkamer. Het lijkt alsof je in een ruïne zit waar je kan tafelen, spelen, marshmallows roosteren aan de vuurkorf en genieten van het leven in je tuin. Of ja, ruïne is misschien wat oneerbiedig. Het voelde eerder aan als een Engelse cottage tuin, zo eentje met oude muurtjes, stenen en weelderige borders.

Toen de bewoners het huis kochten, stond er in de tuin een werkhuis. Omdat de bovenste verdieping van het gebouw niet in gebruik was, besloten ze het dak eraf te halen, een muur open te maken en – heel belangrijk – het plafond van het gelijkvloers te verstevigen met nieuwe balken om 28 ton (!) extra gewicht te kunnen dragen.

De intensieve daktuin is ongeveer 70 cm dik, door onder andere een drainagemat, filter en een laag lavasteentjes van 30-40 cm. De eigenaars kozen voor droogteresistente planten in de borders, omdat het er in de zomer heel erg warm wordt tussen de stenen.

Het meest spectaculaire is misschien nog wel de lange loopplank. Die maakt een verbinding tussen de daktuin en het huis, dat ook helemaal bekleed is met gevelplanten.

De geveltuin krijgt 2 keer per dag automatisch water uit de regenput. De overschot van het water loopt terug naar de regenput, zodat er niets verloren gaat.

In de tweede intensieve daktuin wordt minder geleefd en meer genoten van het groene uitzicht. De bewoner vindt groen in de stad erg belangrijk, maar omdat ze zelf geen groene vingers heeft, gebeurde de plantenkeuze door een tuinaannemer en zijn het voornamelijk onderhoudsvriendelijke planten, zoals een beukenhaag die een keer per jaar gesnoeid moet worden.

Water geven verloopt ook automatisch, via een waterdruppelsysteem dat verbonden is met een regenput van 50.000 liter.

De daktuin werd ook tegelijkertijd met de verbouwingen aan het huis gedaan, waardoor er meteen rekening kon gehouden worden met het gewicht en de waterhuishouding.

In de tuin wordt ook amper geleefd. Er zijn wel wandelpaadjes en plekjes om te zitten, maar zelf vindt de bewoner het meestal te warm om in de tuin te vertoeven. In de zomer zorgt het 60 cm dikke dak er wel voor dat haar huis heel fris blijft, zelfs tijdens hittegolven.

Belangrijkste tip als voor voor dit soort daktuin wil gaan: houd hier al van bij de eerste verbouwingen aan je huis rekening mee. Het gewicht van zo’n dak is enorm, dus denk aan extra balken, op welke manier je binnen je plafonds isoleert… Je kan later nog beslissen om de tuin erop te zetten (als je weer moet sparen, bijvoorbeeld…) Want ondanks de flinke klimaatpremie die je als Antwerps stadsbewoner kan aanvragen, kost dit toch een serieuze cent.

Had je tien miljoen, wat zou jij dan doen? Daktuin1 of 2?

Een serre op je dak

Je dak vergroenen, heeft veel voordelen. Het is goed voor de biodiversiteit, werkt verkoelend in de zomer en isolerend in de winter en helpt mee het riool te ontlasten tijdens grote regenbuien. Iedereen kent wel de groendaken met sedumplantjes, maar sommige mensen gaan een stapje verder.

De inwoners van dit huis in Borgerhout (Antwerpen) bijvoorbeeld. Ze plaatsten een heuse serre op het dak. Tijdens de klimaatwandeling van het Ecohuis Antwerpen vertelden de bewoners er meer over.

Omdat hun huis lager was dan dat van hun buren, mochten ze er van de stad een extra verdieping op zetten. Daar hadden ze zelf geen nood aan, maar zo kregen ze wel het idee om het dak op te gaan.

In de serre – die ze met hoekijzers verankeren, want het kan er natuurlijk wel stevig waaien – kweken ze onder andere tomaten, paprika en aardbeien.

Naast de serre heeft het dak ook begroeiing: op het gedeelte waar het dak niet te veel extra gewicht aankan, groeit sedum. Rond de serre kan het dak meer gewicht aan en groeien er kruiden als bieslook en citroentijm. Dit noemde men een ‘biodiversiteitsdak’ en naast bijen en lieveheersbeestjes schijnen er zelfs krekels te zitten.

Er is ook een regenton, maar daar komen ze nauwelijks mee toe. Gelukkig moeten ze niet met gieters sleuren langs de steile trap, maar is er een aansluiting met haspel op de verdieping er net onder.

Geweldig om te tuinieren met zo’n panoramisch zicht, ha!

Op het gelijkvloers hebben ze trouwens ook een tuin. Een echte stadstuin, met bloemenborders, een konijnenhok en een tuindouche. Tussen de tegels lieten ze ruimte voor gras, zodat dit beter water kan doorlaten. Enige uitdaging is dat ze het gras af en toe met een schaartje moeten bijknippen (een grasmachine werkt vast ook wel, maar dat is voor zo’n kleine tuin niet echt de moeite).

Tip! Wie in Antwerpen stad woont en zelf aan de slag wil met ontharding, groendaken en gebruik van regenwater kan daarvoor een klimaatpremie aanvragen.

Bezoek inspirerende tuinen tijdens de klimaatwandeling

Soms mag je schaamteloos voyeur zijn. Tijdens een van de klimaatwandelingen van het Ecohuis bijvoorbeeld. ‘Inspiratie opdoen’ heet dat natuurlijk.

Tijdens de klimaatwandelingen kom je meer te weten over de klimaatpremie van Antwerpen, maar ook wie buiten de stad woont, kan er ideeën stelen rond ontharding, daktuinen, gevelgroen, groendaken, regenwaterhergebruik… Kortom alles om je huis klimaatrobuust te maken.

Een van de wandelingen leidt langs de tuin van het Scoutsgebouw in Antwerpen. Op deze foto uit mei 2016 (!) was de tuin nog in opbouw door vzw Mier

Praktisch: de klimaatwandelingen vinden plaats op zaterdag 5 juni. Er is keuze uit 4 wandelingen, die telkens om 10u en 14u starten. Check het aanbod hier.

Ik heb me in ieder geval al ingeschreven voor de wandeling in Antwerpen Noord (hallo, een serre op het dak??) en Deurne (maar ga ik op dat bruggetje durven lopen?). De aanmeldwebsite zit helaas vol bugs (of lag dat misschien alleen aan mij?), dus volhouden en het lukt je misschien wel bij de derde of vierde poging. Wacht er in ieder geval niet te lang mee, want er is maar plaats voor in totaal 20 personen bij elke wandeling.

Opening zadenbibs

Met het mooie lenteweer begint het bij mij weer te kriebelen om in de tuin aan de slag te gaan en ik ben daar zeker niet alleen in. En net dit weekend openen de zadenbibs in Antwerpen weer!

In de zadenbib kan je gratis zaden ‘lenen’. Bedoeling is om nadien de zaden van deze planten weer te oogsten en naar de bib te brengen. De Antwerpse zadenbibs vind je in het EcoHuis en de bibliotheken De Poort, De Vertellerij, Driehoek, Park en Bist. Let op: het Ecohuis werkt alleen op afspraak via tel. 03 217 08 11.

Tomatenjaar

Dit jaar staat in het teken van de tomaat, toch wel een van de meest populaire moestuingewassen. De zadenbibs willen een Antwerpse, vergeten variant weer nieuw leven in blazen. De Witte Ster van Antwerpen is een witgele, zoete tomaat met sappig vruchtvlees. Wie deze tomaat wil telen, kan een gratis kaartje ophalen met 5 zaden van deze soort. Opgelet, de oplage is beperkt!

Vrijwilligers gezocht

De zadenbib zoekt trouwens nog vrijwilligers om zaden te verpakken. Wie wil meewerken, stelt zich kandidaat via deze link.

Maak je dak klimaatrobuust

Door klimaatverandering kunnen we in onze regionen steeds vaker zware wolkbreuken verwachten, afgewisseld met langere droogteperiodes. In de steden zorgt de hevige regenval al snel voor overstromingen, omdat de riolering het water niet allemaal tegelijk kan afvoeren en omdat steden veel meer verhard zijn dan het platteland (en het water dus niet opgenomen kan worden door de grond).

PAKT, een dakboerderij in Antwerpen

Ik berichtte al over een ‘slim dak’ dat een puzzelstukje van de oplossing wil zijn. Maar er zijn nog manieren om via het dak je aan te passen aan de klimaatverandering. Belangrijk is dat je nadenkt over hemelwaterbeheer, hittebestrijding en biodiversiteit.

Stad Antwerpen lanceert daarom een oproep. 4 daken van minstens 100m² krijgen ondersteuning – zowel qua expertise als financieel – om binnen 2 jaar klimaatrobuust te worden.

Een moestuin en zithoek op het dak, ergens in Antwerpen.

De klimaatrobuuste maatregelen mag je combineren met andere dakfuncties, zoals recreatie, energieopwekking, natuur of regenwaterbeheer. Zo kan er geëxperimenteerd worden met:

  • innoverende combinaties van groen- en energiedaken
  • het inrichten van natuurlijke habitats
  • nieuwe technieken zoals zonneluifels die energie opwekken
  • wateropvang op het dak voor bewatering van de daktuin, groene schaduwelementen en windschermen

Zo jammer dat ons plat dak te klein is om mee te doen! Je mag je trouwens wel samen met buren opgeven, op voorwaarde dat de daken met elkaar in verbinding  staan. Inspiratie nodig?

Klik voor de oproep en het inschrijvingsformulier.

Zaaigedicht

Maarten Inghels, sinds begin dit jaar de nieuwe stadsdichter van Antwerpen, brengt een beetje poëzie naar het park. Ter ere van de lente schreef hij een gedicht en een van de versregels (Wanneer wij zomer zaaien in elkaar) is sinds deze week te zien in 4 Antwerpse parken:

  • Middelheimmuseum (Middelheimlaan 61, 2020 Antwerpen)
  • Den Botaniek (Leopoldstraat 24, 2000 Antwerpen)
  • Het Begijnhof (Rodestraat 39, 2000 Antwerpen)
  • Kunstencampus deSingel (Desguinlei 25, 2018 Antwerpen)

De dichtregel werd gezaaid met rucola, radijs, tuinkers. Ik ging vandaag eens kijken in het Begijnhof, een parkje op loopafstand van ons huis, maar waar ik eigenlijk nog nooit geweest ben. Twee vliegen in een klap dus!

Ik denk dat we hier in een begijnhof zijn...

Ik denk dat we hier in een begijnhof zijn…

Het Begijnhof ligt midden in de studentenbuurt. Achter de grote poort vind je plots een heerlijk rustige plek, waar de vogeltjes fluiten. Op het binnenplein van het Begijnhof ligt een parkje.

Een parkje tussen de typische huisjes die je in elk begijnhof vindt.

Een parkje tussen de typische huisjes die je in elk begijnhof vindt.

Ik dacht even dat ik voor niets gekomen was, omdat de eerste poort die ik probeerde op slot was. Na een rondje om het park vond ik uiteindelijk toch nog een poort zonder slot. De aanhouder wint!

De versregel wordt beschermd tegen katten en vogels.

De versregel wordt beschermd tegen katten en vogels.

Van de versregel is nog niet veel te lezen, daarvoor is het wachten op de eerste zaailingen. Het parkje is me wel goed bevallen en een ideale bestemming voor een wandeling met de kinderwagen.

Er hangen prachtige bloesems in de bomen van het bescheiden park.

Je vindt er nu prachtige bloesems.

Vanaf vandaag zou je ook in de Antwerpse zadenbibs het gedicht op groeipapier kunnen ophalen:

  • EcoHuis Antwerpen, Turnhoutsebaan 139, 2140 Borgerhout
  • Bibliotheek De Poort, Willem Van Laarstraat 15-17, 2600 Berchem
  • De Vertellerij, Turkooisstraat 18, 2600 Berchem
  • Bibliotheek Driehoek, Driehoekstraat 43, 2180 Ekeren
  • Bibliotheek Bist, Bist 1, 2610 Wilrijk

Deze voormiddag was het helaas nog niet aangekomen in het Ecohuis, dus ga ik morgen nog eens kijken.

Het volledige lentegedicht gaat zo:

De zon komt krols uit de fabrieken gerold
en spreekt ons met de speelnaam aan.
Huizen spuwen boeven en meisjes de straten in.

Ongeduldig trachten wij nieuwe geluiden te fluiten.

Als wij allemaal simultaan in dezelfde richting
krachtig niezen,
schuift de stad misschien een eindje op.

Nu nog een kant en een allergie kiezen want
het is uitstekend weer om een revolutie te draaien,
schrijft de krant. Blozend ontbrandt de stad

in miljoenen ontboezemingen. Woest bloed bloesemt in lichterlaaie
wanneer wij zomer zaaien in elkaar.

De jarige stad gaat uit plunderen.

De kat trippelt naar huis met een halve muis,
ontheemde vogels vallen als vorken aan,
een voorbijganger bloeit onhoorbaar uit.

Maarten Inghels
© stadsgedicht Antwerpen 2016

Ken je Maarten Inghels nog niet, dan kan ik zijn project ‘De eenzame uitvaart’ aanraden. Hij mobiliseert al een aantal jaar dichters die een persoonlijk gedicht schrijven en voordragen op de begrafenis van mensen die verder niemand meer hebben. Dat levert heel ontroerende gedichten op.

Update: Ik kon het niet laten en ben toch al een ‘zaaigedicht’ gaan halen in de bib van Berchem. Het is ongeveer zo groot als een bladwijzer en past dus prima in een bloembak. Ik ben benieuwd naar de plantjes die binnenkort tevoorschijn komen…

zaaigedicht

Op de achterkant staat het lentegedicht van Inghels

Opening zadenbib

Hoewel we nog maar halverwege de winter zitten, beginnen de groene vingers hier te jeuken… Dus trok ik gisteren naar de Vogeltjesmarkt in Antwerpen met een boodschappenlijstje vol plantgoed.

Helaas was het grote plantenkraam nog niet uit zijn winterslaap ontwaakt. (Als dit een spelprogramma was, klonk er nu een pesterig deuntje – ‘pwa pwa pwa’ of zoiets). Als troostprijs nam ik een zak vol Marokkaanse pannenkoeken (Msemmen, mmm) en wat tapenade naar huis.

De zadenbib in het Ecohuis.

De zadenbib in het Ecohuis.

Ik had het eigenlijk kunnen weten. De zadenbib in het Ecohuis is zelfs nog niet geopend… De officiële opening valt pas op zaterdag 27 februari. Tijdens de vorige twee edities was ik altijd van de partij, want je kan die dag niet alleen zaaigoed meenemen, maar je kan er ook een paar interessante workshops volgen.

Op het programma dit jaar staan onder andere infosessies over kippen houden in de stad en permacultuur in de stadstuin. Klinkt niet slecht, toch?

Een andere workshop om naar uit te kijken is die over de opstart van 10 nieuwe samentuinen in het district Antwerpen. Tijdens de workshop is het de bedoeling om geschikte locaties te selecteren en kan je je kandidaat stellen om mee te werken in een van de tuinen. (Klik voor meer info)

Ik deel nog graag de info en tips die ik de voorbije keren opdeed tijdens de opening van de zadenbib:

Of ik er deze keer bij kan zijn, is nog maar de vraag…Het wezentje in mijn buik is nu zo groot als een prei volgens deze website (maar het voelt eerder aan als een pompoen). Als het me lukt om erbij te zijn, volgt het verslag uiteraard.

Ecohuis zaait

Het weekend is nauwelijks achter de rug en ik kijk al uit naar het weekend! Er is dan ook echt iets om naar uit te kijken: op zondag 1 maart vindt namelijk het evenement ‘Ecohuis zaait’ plaats.

Ecohuis Antwerpen wil dit jaar zo veel mogelijk stadsbewoners aan het moestuinieren krijgen. Op 1 maart kan je bijvoorbeeld een workshop volgen over tuinieren in potten en voor  10 A-kaartpunten kan je een startdoos moestuinieren afhalen.

vierkantemetertuin

Ik heb me alvast ingeschreven voor de workshop ‘Groenten kweken in een vierkantemetertuin’ en zal er achteraf wellicht een verslagje over neerpennen.

Alle praktische info staat op deze website. Misschien tot dan?

Zaden lenen

Gisteren opende de zadenbib officieel in het Ecohuis Antwerpen.  Vanaf nu kan je er zaden ontlenen en binnenbrengen. Een aanrader!

Hoe werkt het? Je registreert je via MijnTuin.org. Dan ga je naar de zadenbib, bijvoorbeeld in Antwerpen, Ekeren, Berchem, Londerzeel of Sint-Agatha-Berchem. Kies je zaden en breng in ruil zelf geoogste zaden terug. Je moet geen boete verwachten als je zaad te laat terugbrengt, maar om het project te laten lopen is je medewerking toch nodig.

De zadenbib in het Ecohuis.

De zadenbib in het Ecohuis.

Het aanbod bestaat grotendeels uit groentenzaden, zoals pastinaak, venkel, zomerpostelein en zwartmoeskervel, maar er zijn ook bloemenzaden te vinden (goudsbloem, zonnebloem, zonnehoed,…).

Je mag normaal gezien 3 zadenzakjes per keer ontlenen, maar op de opening werd dit voor een keer beperkt tot een zakje. Ik koos voor een zakje warmoeszaadjes.

Vrijwilligers steken de zaadjes in zakjes en geven zo veel mogelijk informatie mee.

Vrijwilligers steken de zaadjes in zakjes en geven zo veel mogelijk informatie mee.

Toch ging ik alles behalve met lege handen naar huis! Na het infomoment over zaden oogsten, kon je op de minibeurs nog zaad ruilen. Ik verzamelde zaden van wilde venkel, pastinaak, zonnehoed, rode ui, tagetes patula en mosterd en liet zaden van koriander, zonnebloem, stokroos en pompoen achter.

En het bleef niet bij zaad. Een vriendelijke compostmeester bezorgde me zelfs een zakje met compostwormen! Wat ik daarmee van plan ben, vertel ik nog wel eens. Het was alvast lollig om met een zakje vol compost, wormen en groenteafval bungelend aan mijn stuur door de stad te fietsen.

Volgende week mag je hier trouwens een blogpost met tips over zaden oogsten verwachten. Voorlopig moet je het hiermee doen. Geniet nog van je zondag!

Opening Antwerpse zadenbib

Nog niets gepland deze zaterdag? Dan heb ik misschien wel een leuke tip. Het Ecohuis in Antwerpen opent namelijk op 1 maart officieel zijn zadenbib en er zijn die dag heel wat activiteiten.

Om 11 uur is er bijvoorbeeld een infomoment over zaden telen en bewaren. Van 12 tot 16 uur kunnen zaden ontleend en geruild worden.

Geveltuinadviseurs en kringloopkrachten (de vroegere compostmeesters) geven de hele dag info en advies. Ze tonen bijvoorbeeld hoe het best voorgezaaid kan worden.

Ik zal er zijn en neem zaden van stokrozen, pompoen en Oost-Indische kers mee. Hopelijk kan ik ook een paar interessante zaden mee naar huis nemen. Ben in ieder geval heel benieuwd naar het aanbod!

Misschien tot dan?