Velt-ecotuindagen: 7 boeiende stadstuinen

In het weekend van 5 juni vinden de Velt-ecotuindagen plaats. Ook dit jaar doen er heel wat interessante stadstuinen mee. Ik zet er hier een paar op een rijtje.

Sint-Niklaas – tuin van Lieven Bauwens

Een relatief jong voedselbos van 300m² in de stad. Vooral veel fruitbomen en een vijver.

Lokeren – Bes en bloem

Bloemenplukweide van een halve hectare die werkt volgens de principes van de biologische landbouw.

Gent – De Verwildering

Kruidenteelt, micro-landbouw, wilde planten, doorlevende groenten en prille bostuin.

Maastricht – Schaduwrijke permacultuur stadstuin

Tuin van 30m² waar men werkt met heliofietenfilter, regenwater aquaponics, grijswatercircuit en hoogteverschillen.

Brugge – Kruidentuin en bloemenweide Tudor 

Grote collectie kruiden en kleinfruit aan het kasteel van Tudor.

Utrecht- Inspiratietuin De Watertuin

Watervriendelijke voorbeeldtuin met tips rond wateropvang en -infiltratie. 

Mol – Samentuin De Warmoes

Gemeenschappelijke tuin met onder andere een boomschommel, kruidenspiraal, speelbosje, lemen bakoven, fruit en groenten.

Omwille van de coronamaatregelen is het verplicht om je bezoek te reserveren. Reserveren kan via de links hierboven. En nu duimen dat het weer meezit!

Opening zadenbib

Hoewel we nog maar halverwege de winter zitten, beginnen de groene vingers hier te jeuken… Dus trok ik gisteren naar de Vogeltjesmarkt in Antwerpen met een boodschappenlijstje vol plantgoed.

Helaas was het grote plantenkraam nog niet uit zijn winterslaap ontwaakt. (Als dit een spelprogramma was, klonk er nu een pesterig deuntje – ‘pwa pwa pwa’ of zoiets). Als troostprijs nam ik een zak vol Marokkaanse pannenkoeken (Msemmen, mmm) en wat tapenade naar huis.

De zadenbib in het Ecohuis.

De zadenbib in het Ecohuis.

Ik had het eigenlijk kunnen weten. De zadenbib in het Ecohuis is zelfs nog niet geopend… De officiële opening valt pas op zaterdag 27 februari. Tijdens de vorige twee edities was ik altijd van de partij, want je kan die dag niet alleen zaaigoed meenemen, maar je kan er ook een paar interessante workshops volgen.

Op het programma dit jaar staan onder andere infosessies over kippen houden in de stad en permacultuur in de stadstuin. Klinkt niet slecht, toch?

Een andere workshop om naar uit te kijken is die over de opstart van 10 nieuwe samentuinen in het district Antwerpen. Tijdens de workshop is het de bedoeling om geschikte locaties te selecteren en kan je je kandidaat stellen om mee te werken in een van de tuinen. (Klik voor meer info)

Ik deel nog graag de info en tips die ik de voorbije keren opdeed tijdens de opening van de zadenbib:

Of ik er deze keer bij kan zijn, is nog maar de vraag…Het wezentje in mijn buik is nu zo groot als een prei volgens deze website (maar het voelt eerder aan als een pompoen). Als het me lukt om erbij te zijn, volgt het verslag uiteraard.

Jaaroverzicht deel II

De eindejaarsperiode is het ideale moment voor een korte terugblik op het afgelopen (moes)tuin- en blogjaar. In het eerste deel kon je lezen over mijn ervaringen met onze moestuin. In dit deel neem ik je mee naar de leukste stadstuinprojecten die ik in 2015 leerde kennen.

De mooiste

De meest charmante stadstuin was deze ‘guerrilla garden’ in Brugge. Buurtbewoners toverden een bouwvallig Brugs huisje om tot een schattige pottentuin. Daarmee heeft het Venetië van het Noorden er een trekpleister bij.

pottenmakerstraat

Een aparte pottentuin in Brugge

De lekkerste

In het voorjaar gingen de mensen achter de vernieuwde Antwerpse stadsboerderij de boer op (heb je hem?) om coöperanten te zoeken. Overal in Antwerpen kan je wekelijks hun voedselpakketten afhalen. Geweldig project, maar voor ons onregelmatige leventje helaas niet flexibel genoeg.

Waar het lief en ik wel regelmatig gebruik van maken, is de Buurderij. Dit is een markt waar je groenten, maar ook soepen, fruitsappen, vlees en zelfs notenpasta’s kan kopen. Alle producten komen van lokale bedrijfjes. Je bestelt online wat je nodig hebt en haalt het op de afgesproken dag af. Handig!

De verste

In september gingen het lief en ik er nog even tussenuit, naar het verre Berlijn. Toevallig (of niet) een echte hemel voor stadstuiniers. Persoonlijke favoriet was Tempelhofer Park. I hartje Berlijn!

tempelhofer park

Creatieve stadstuiniers in Tempelhofer Park.

Maar ook deze dakmoestuin in Madrid, die ik in het voorjaar bezocht met een vriendin, was een van de hoogtepunten (ik ben op dreef!) dit jaar.

De duurzaamste

In Rotterdam gebeurde het dit jaar. Ik bezocht er verborgen tuinen en een groot stadslandbouwproject op een dak. Het meest memorabele was de fietstoer langs een heleboel permacultuurprojecten in de stad. Het enthousiasme van de gids werkte aanstekelijk en ik leerde geweldig veel bij over permacultuur.

Volgende week het laatste deel van het jaaroverzicht. Feest ze!

Voedselbossen in Rotterdam

Vorige maand fietste ik samen met andere stadstuiniers onder leiding van Moestuinman Max langs verschillende permacultuurprojecten in Rotterdam. Een algemeen verslagje over de tour en permacultuur in de stad verscheen al eerder op deze blog (klik).

Ik had het toen al heel even over de voedselbossen in Rotterdam. Vandaag wil ik er iets langer over uitweiden. Hopelijk vinden jullie het concept even interessant als ik!

Moestuinman Max aan het voedselbos in Schiebroek

Moestuinman Max aan het voedselbos in Schiebroek

Voedselbossen passen perfect in de filosofie van de permacultuur. Voor wie er niet zo bekend mee is (zoals ik tot voor kort): dat is een manier van tuinieren waarbij men rekening houdt met het natuurlijke ecosysteem. Het verschil met biologische landbouw is dat permacultuur vooral werkt met meerjarige planten, het niet aan wisselteelt doet en de bodem amper bewerkt.

Wat past er beter in dit principe dan een voedselbos? Moestuinman Max startte er twee op in Rotterdam: eentje in een stadspark in de wijk Kralingen-West en eentje naast de stadsboerderij Natuurtalent in Schiebroek. Er groeien uiteraard alleen eetbare bomen, zoals perzik- en nashipeerbomen, maar ook minder bekende soorten zoals een Chinese mahonieboom, met blad dat smaakt naar uiensoep met kaas (for real, ik heb het geproefd).

De ingang van het voedselbos in het stadspark van Kralingen-West

De ingang van het voedselbos in het stadspark van Kralingen-West

Er staan ook lindebomen die ze constant snoeien. Het jonge blad kan je gewoon eten. De Szechuanpeperboom geeft bijvoorbeeld besjes die je als peper kan gebruiken.

Permacultuurboeren moeten wel geduld hebben. Zo’n bos is uiteraard niet volgroeid in een paar jaar. Het zou volgens Max zo’n tien jaar duren voordat het bos volgroeid is. In tussentijd valt er al af toe iets te oogsten. De aanleg van het bos is het meeste werk, daarna vraagt het weinig beheer. Je hebt geen meststof of bestrijdingsmiddelen nodig, het bos regelt zichzelf.

In het voedselbos vallen de bomen voorlopig nog amper op tussen het onkruid.

In het voedselbos vallen de bomen voorlopig nog amper op tussen het onkruid.

Wat ik knap vind, is dat men het onkruid rond de aangeplante bomen gewoon laat staan. Volgens Max beschermt het onkruid de bomen en verbeteren ze de bodem. Het heeft geen zin om al meteen de juiste onderbegroeiing aan te planten, want deze planten hebben schaduw nodig die de onvolgroeide bomen op dit moment niet kunnen geven.

De bewoners uit deze gebouwen waren eerst niet opgezet met het bos.

De bewoners uit deze gebouwen waren eerst niet opgezet met het bos.

Het bos in Kralingen kreeg in het begin veel tegenkanting van de buurt, die de aanplanting ‘rommelig’ vond. Op het eerste gezicht botst het wel met de perfect aangelegde perken in de rest van het stadspark. Maar zodra mensen horen wat de bedoeling is, worden ze enthousiast. Het is toch ook een geweldig project, niet?

Permacultuur op de fiets

Ik zou beter een treinabonnement Antwerpen-Rotterdam nemen. Een paar weken nadat we de stad bezochten voor het evenement Verborgen Tuinen zat ik afgelopen vrijdag alweer in Rotterdam. Deze keer voor een fietstocht langs permacultuurprojecten in de stad…

In Rotterdam gebeurt heel wat rond stadslandbouw en -tuinieren: een paddenstoelenkwekerij in een voormalig tropisch zwembad, een grote moestuin op een dak, projecten met varkens, een stadsboerderij,… Je kan het bijna zo gek niet bedenken en Rotterdam heeft het. Als Antwerpenaar ben ik hier best jaloers op!

Moestuinman Max voor zijn voedselbos in Schiebroek.

Moestuinman Max voor zijn voedselbos in Schiebroek.

Een paar dagen geleden ontdekte ik al fietsend nog meer boeiende stadslandbouwprojecten tijdens de rondleiding van Moestuinman Max. Max is een echte pionier die op verschillende plekken in de stad experimenteert met permacultuur. Voor mij was het een eerste kennismaking met permacultuur en het is me meteen goed bevallen!

Met de fiets trokken we de hele stad door.

Met de fiets trokken we de hele stad door.

Permacultuur is een manier van tuinieren waarbij men rekening houdt met het natuurlijke ecosysteem. Het verschil met biologische landbouw is dat permacultuur vooral werkt met meerjarige planten, het niet aan wisselteelt doet en de bodem amper bewerkt.

Wat ikzelf heel mooi vind, is dat men elke plant respecteert voor zijn functie. Zo wordt er heel anders naar onkruid gekeken: het is nuttig om natuurlijk evenwicht van de bodem te herstellen. Op een arme bodem zie je al snel pioniersplanten als distel en haagwinde. Wanneer deze sterven, geven ze voedingstoffen af aan de bodem. ‘Onkruid’ vertelt je ook hoe het met je bodem staat. Distels komen vooral voor op een harde bodem, brandnetels vertellen je dat je bodem gezond is.

De voedseltuin baseert zich ook op de permacultuur.

De voedseltuin baseert zich ook op de permacultuur.

De bodem is bijna heilig in de permacultuur. Je verstoort de grond zo min mogelijk wat betekent dat je in permacultuurtuinen best netjes op de paden blijft! Een keer per jaar (in de winter) krijgt de bodem vaak een dikke compostlaag. Verder doet men aan mulchen (de grond bedekken met bijvoorbeeld stro of bladafval) om uitdroging van de grond te voorkomen en voeding terug te geven aan de aarde. Onkruid wordt in sommige gevallen wel gewied, maar dan bij voorkeur afgeknipt tot op de grond, zodat de wortels in de aarde blijven en de grond niet omgewoeld wordt. De dode wortels composteren én zorgen voor nieuwe irrigatiekanalen.

Het onkruid staat hoog in dit voedselbos in wording.

Het onkruid staat hoog in dit voedselbos in wording.

Na de fietstoer kijk ik weer heel anders naar mijn tuin:

  • Beter mulchen. Ik moet zeggen dat het de afgelopen weken niet zo goed voelde om onze tuin zo vaak water te geven tijdens de warme (en zelfs een paar bloedhete) dagen. Ik mulch al hier en daar, maar toch ligt er nog wat aarde bloot. Dit kan beter!
  • Klaver laten staan. In onze tuin hebben we erg veel ‘last’ van klaver. Ik leerde dat klaver een heel erg goede plant is die stikstof uit de lucht haalt en via zijn wortels in de bodem brengt. Planten hebben stikstof nodig om te groeien. Op de kale plekken mag deze plant blijven staan.
  • Onkruid anders wieden. Ik vond het erg interessant om te horen dat men in de permacultuur onkruid afknipt en niet uittrekt. Dit ga ik vanaf nu ook proberen.
  • Compost strooien. Deze winter ga ik een dikke laag compost over onze grond doen. Ben benieuwd naar het resultaat volgend seizoen, al onthoud ik ook dat permacultuurtuiniers vooral op lange termijn denken…

Heb jij ervaring met permacultuurtechnieken? Ik denk dat mulchen zo wat de meest ingeburgerde is. Hoe houd jij je bodem gezond?

Sowieso is de permacultuurtoer per fiets een aanrader! Meer info via deze link. Fietsen huren kan je vlakbij het centraal station van Rotterdam.

Tuin in de stad Brugge

Afgelopen weekend moest ik toevallig in Brugge zijn. Hoewel het natuurlijk nog vroeg in het seizoen is, leek het mij een prima gelegenheid om op zoek te gaan naar groen in de stad.

brugge stadstuin

Hoe cool moet het zijn om een tuin aan het water te hebben! De nieuwsgierige toeristen moet je er dan wel bijnemen…

Het werd een echt blitzbezoek, veel te kort om bijvoorbeeld naar de moestuinen in het Begijnhof te gaan kijken of de tuin van het Grootseminarie. Wel zag ik een fantastische guerrilla garden in de Pottenmakerstraat, waar ik binnenkort meer over zal vertellen.

Een andere interessante tuin is de permacultuurtuin op basis van bioponische systemen. Jaja, een mondvol en ik moest het ook twee keer vragen.

In de Weggeefwinkel komt geen geld aan te pas - tenzij voor een vrije bijdrage.

In de Weggeefwinkel komt geen geld aan te pas – tenzij voor een vrije bijdrage.

De tuin is onderdeel van de Weggeefwinkel in de Hoefijzerlaan. Ik had geluk, want de winkel is maar een keer per maand een halve dag open en toevallig net op het moment dat ik een kijkje wilde nemen.

De winkel en tuin worden volledig beheerd door vrijwilligers van Project W2 die het gebouw van de sociale huisvestingsmaatschappij te leen kregen. Een win-winsituatie, aldus een vrijwilliger, want nu wordt de tuin netjes onderhouden en verkrot het gebouw niet verder.

In een permacultuur wordt er veel gemulcht en niets weggegooid. Van restjes knoflook uit de keuken komen nieuwe planten.

In een permacultuur wordt er veel gemulcht en niets weggegooid. Restjes knoflook uit de (volks)keuken gaan de grond in en worden nieuwe planten.

In de tuin experimenteren de vrijwilligers  met permacultuur: een manier van tuinieren die werkt met de veerkracht van een natuurlijk ecosysteem. Blogger Eeuwige Moes is hier trouwens al een tijdje mee bezig.

Tuinieren volgens bioponische systemen is tuinieren via het gesloten kringloopsysteem. Een beetje vergelijkbaar met het aquaponics systeem dat ik in Londen zag, alleen zijn vissen niet nodig. Ook is kunstmest uit den boze. De vrijwilligers willen alleen werken met veganistische bio-organische meststoffen. De oogst wordt verwerkt in de volkskeuken die elke maand in de Weggeefwinkel georganiseerd wordt.

De tuin is nog een beetje kaal aan het begin van het moestuinseizoen.

De tuin is nog een beetje kaal aan het begin van het moestuinseizoen.

Voor mij is het net iets te ver, maar voor mensen uit de buurt van Brugge heb ik volgende tip: op dinsdagavond 26 mei organiseert Vormingplus een wandeling rond stadslandbouw. De wandeling kadert in de De Hedendaagse Kunst en Architectuur Triënnale en loopt langs een aantal interessante stadsgroenprojecten, zoals een samentuin in het Guido Gezellemuseum of de moestuinen van de Hotelschool. Meer info hier!